STEM Nedir?

STEM Nedir? Neden önemlidir? Eğitim’de güncel çalışmalara bir bakış.

STEM nedir diye sorulduğunda aslında temel olarak; Science, Technology, Engineering and Mathematics kelimelerinin baş harflerinin birleşmesinden oluşan kısaltma akla gelir ve temel olarak bilim, teknoloji, matematik ve eğitimi ön plana alan bir stratejidir. Türkçe karşılığı FETEMM olan bu kısaltmanın Türkçe açılımı; Fen, Teknoloji, Mühendislik, Matematik ‘tir(1). OECD (Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü) 2017 raporuna göre gelecekte FETEMM (STEM) Eğitimi alanındaki mesleklerde öncülük edecek ülkeler arasında 34 ülke arasında sonuncu olduğu görülüyor. Bu durumda Türkiye’nin 2016-2030 yıllarında FETEMM yani STEM konusunda eğitimli insan ihtiyacı olduğu ve STEM eğitiminin yaygınlaşması gerektiği görülmektedir(1).

STEM nedirin cevabı olan konulardan başlıcalarından biri ise teknoloji okur yazarlığıdır. Bunun yanı sıra FETEMM eğitimi temel olarak etkili bir öğrenme sağlar. Yapılan çalışmada(1) sonuçlar incelendiğinde, eğitim fakültesi son sınıf öğrencisi olan öğretmen adaylarının FETEMM’i derslere ilgi çeken bir yaklaşım olarak gördüğünü göstermiştir. Ancak çalışmanın devamında öğretmen adaylarına uygulanan FETEMM eğitimi sonrasında öğretmen adaylarının görüşlerinin değiştiği kaydedilmiştir. Eğitim sonrası görüşleri ise FETEMM’in bütünleşik öğretim olarak gördüklerini göstermiştir(1). 

STEM Eğitimi ve Okul Dışı Öğrenme 

Sınıf ortamı dışında öğrenme süreçleri öğrenciler için faydalıdır ve öğrenme süreçlerine önemli katkıları vardır. Yapılan çalışmada sınıf öğretmenleri okul dışı öğrenme süreçlerinde öğrencilerin ilgilerinin ve öğrencilerin konuları kavramasının arttığını belirtmişlerdir (3). Ancak okul dışı öğrenme öğretmenlerin altını çizdikleri önemli noktalar vardır. Bunların okul dışı öğrenme konusundaki olanak yetersizliği, idareci ve velilerden kaynaklanan zorluklar olduğu belirtilmiştir(3). Bunun yanı sıra öğretmenler okul dışı öğrenme konusunda ortam seçimi, yöntem ve öğretim süreci planının belirlenmesinin önemli ancak süreci zorlaştıran durumlar olduğunu belirtmişlerdir (3). Okul dışı öğrenme ortamı denildiğinde aslında pek çok mekan ve ortamı kapsamaktadır. Öğrenclerin bireysel olarak öğrenme süreçlerini devam ettirdikleri ortamlar ise ilk akla gelen ve belirtilen ortamlardır. Özellikle ev ortamı öne çıkmaktadır(3). Ancak bunlardan başka öğrencilerin sınıf olarak ya da birey olarak okul dışı öğrenmeyi sürdürebilecekleri pek çok ortam vardır. Örneğin parklar, müzeler, bilim merkezleri başta gelmektedir. Öğretmenlerin okul dışı eğitim ortamları konusunda daha bilinçli olması için Özel Öğretim Yöntemleri dersinde bu konulara daha fazla yer verilmesi incelenen çalışmada önerilmiştir(3). 

STEM Eğitimi ve Bilim Merkezleri 

Okul dışı eğitimde Bilim Merkezleri önemli bir yer tutmaktadır. Özellikle okullardaki laboratuvar imkanlarının kısıtlı olması gibi etkenler bilim merkezlerinde okul dışı öğrenmenin neden önemli olduğu hakkında ipuçları vermektedir. Böylece Bilim Merkezleri okullardaki donanımsal eksiklikten kaynaklanan STEM eğitimi engelini aşmak için önemli bir role sahiptir(2). Türkiye’deki Bilim Merkezleri açısından 2015 yılı önemli bir dönüm noktası olmuştur ve bu zamandan sonra TÜBİTAK ve Belediyelerin Bilim Merkezlerine aktif destekleri artmıştır(2). STEM nedir dediğimiz de aldığımız Bilim, Teknoloji, Mühendislik ve Matematik cevabı aslında geleceği şekillendirecek yetkin bireyleri ifade etmektedir. Bu açıdan 2023 hedefleri doğrultusunda STEM eğitiminin artarak devam etmesi önemlidir. Her ile bir bilim merkezi ve bilim merkezlerinin daha etkin çalışabilmesi için en az 10 yıl daha desteğin önemli olduğunun altı çizilmiştir(2). Dünya’daki örneklere baktığımız zaman, pek çok bilim merkezi faal olarak STEM eğitimi vermektedir. Genel olarak global çapta yaklaşık olarak 3000 kadar bilim merkezi bulunmaktadır. Bilim merkezleri ilk olarak 1600’lü yıllarda gelişmeye başlamıştır. Günümüzde genel olarak iki çeşit olarak gruplandırabilmek mümkündür. Birinci grup daha çok müze yaklaşımındayken ikinci grup daha çok yaparak ve yaşayarak öğrenme alanı sunan bir yaklaşımdadır(1). 

Konya Bilim Merkezi, http://www.kbm.org.tr/

Üstün Zekalı Çocuklar ve STEM Eğitimi

 Öğrenmenin en iyi yolu eleştirel bakabilmektir. Bu ise aslıdan STEM nedir sorusuyla gelen yanıtlardan biridir ve eleştirel yaklaşımı içinde barındırır. Öğretim süreçlerinde eleştirel düşünme becerisinin kazandırılması bakımından karma öğrenme ortamları önemli fırsatlar sunmaktadır. Günümüz çocuk ve gençleri teknoloji kullanımı, internet ve sosyal medya konularına oldukça hakimlerdir. Bu sebeple “Dijital yerli” olarak adlandırılırlar. Bu durumda teknolojinin eğitimdeki yerinin önemini ortaya çıkarmaktadır(4). Üstün zekalı öğrenciler de dijital yerliler olarak bu grupta yer almanın yanı sıra, e-kitap, blog, video oyunları, YouTube gibi kanalları tercih etmekte ve bu kanallar öğrenme stillerini etkilemektedir. Ancak bu öğrencilerin özel ihtiyaçları bulunmakta ve bu ihtiyaçları karşılayabilecek fen bilimi temelli programlara ihtiyaç duymaktadırlar(4). Karma öğrenme ortamı, sınıf dışında sınıfı destekleyen web/internet tabanlı bir öğrenme sürecini destekler. Bu yaklaşımla üstün zekalı öğrencilerin ihtiyacını karşılaması için önemli bir ortamdır. Genel olarak bakıldığında ise karma öğrenme ortamları öğrencilerin eleştirel bakış açısı kazanabilmesi açısından etkili olduğu gözlenmiştir (4). 

Kaynakça:
 1-) Bakanlığı, Milli Eğitim, and Müsteşarlık MEB. “TÜRKİYE’DE EĞİTİM FAKÜLTELERİNDE FETEMM (STEM) ÇALIŞMALARI.” (2017).
 2-) Çolakoğlu, Mustafa Hilmi Hilmi. “Okul ve Bilim Merkezi Eğitimde İşbirliği.” İnformal Ortamlarda Araştırmalar Dergisi 2.2: 1-24. 
3-) SARIOĞLAN, Ayberk BOSTAN, and Hüseyin KÜÇÜKÖZER. “FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ OKUL DIŞI ÖĞRENME ORTAMLARI İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİNİN ARAŞTIRILMASI.” (2017).
4-) Umar, Çiğdem Nilüfer, and Zerrin Ayvaz Reis. “Karma Öğrenme Tasarımlı Öğrenme Ortamının Üstün Zekâlı ve Yetenekli Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Becerilerine Etkisi.” 34-58.